De boot is vertrokken, de jutezak weer opgeborgen en de boom, als ie nog niet stond, brengt bij de meeste mensen meer licht in een tijd van donkerte.
Mijn herinneringen aan pakjesavond, of beter gezegd, de aanloop hierheen zijn onder meer aan een pietenpak. Mijn moeder maakte veel van onze kleding zelf. Vermoedelijk ontstaan uit nood, later uit hobby. Met een voorkeur voor tijdloze en soms traditionele outfits heb ik als kind zowel dirndal jurkjes als kriebelende houtje touwtje jassen gedragen. Ook spatte ze af en toe nog wel eens uit in een creatie voor feest. Een van die creaties was een pak voor een piet. Helper van de goedheiligman. Het bewuste pak was gemaakt van wat je rijke stoffen noemt. Een blouse doorweven met gouddraad, een poffende broek met fluwelen banen. De baret met een echte ganzenveer. De kraag van spierwitte, gesteven katoen. Een bijpassende cape. Het pak is voor zover ik me kan herinneren gedragen door mijn een na oudste broer, die liet zich als vrolijke vrijgezel wel meer in verkleedkleren hijsen. Afgesloten met een huwelijk als in een krappe jas waarmee uit met de pret maar dat terzijde. Het pietenpak dus. In een koffer met de boodschap dat het absoluut niet door anderen dan zijzelf gewassen mocht worden reisde het pak ook naar anderen die dit prachtige, handgemaakte pak leenden voor het kinderfeest. Compleet met maillot, pruik, oorringen, handschoenen, een blinkende ring, rode lippen spul en zwartsmeer voor de schmink met als tip dat het zwart makkelijker van gezicht te verwijderen was met boter.
Mijn moeder met haar goedbedoelde adviezen en uren van toewijding dit pak te maken was zich totaal niet bewust van stigmatisering door kleding en sieraden als iets wat fout kon zijn. Zoals zoveel mensen destijds. Tijden veranderen. Bewegingen als KOZP met protesten, demonstraties, blokkeerfriezen en verhitte meningen over discriminatie, racisme en slavernij. Gedoe over versieringen in etalages en snoepgoed. Nooit had ze kunnen vermoeden wat er allemaal rond dit kinderfeest zou gebeuren.
Vooral over slavernij is veel van doen. Zo wordt in Nederland Keti Koti gevierd, met dit jaar het officiële excuus voor aangedaan leed en is er gekrakeel over de te bouwen faciliteiten voor het WK 2022 in Qatar. De mensen die daaraan werken komen allen uit andere, armere landen, gehuisvest in waarschijnlijk ook niet al te beste omstandigheden met weinig mogelijkheden te stoppen met werk en terug te keren naar land van herkomst. Niets nieuws in het midden oosten maar door nu met voetbal verweven in our face. Moderne slavernij. Weliswaar niet gestolen en verkocht op een markt maar ook werken in een toestand van onderdrukking. Maar Qatar en het WK zijn ver weg.
Moderne slavernij is helaas dichterbij dan wij denken en in veel van ons dagelijks gedrag en wat wij doen terug te vinden. Wat te denken bijvoorbeeld van je telefoon met edelmetalen, door smalle kinderen uit mijngangen gedolven. De palmolie in veel van onze producten. Op de plantages werken voornamelijk vrouwen die door hun leidinggevenden, worden verkracht en misbruikt. Uit vrees hun inkomen te verliezen, laten veel vrouwen het ongestraft gebeuren.
Of het gebruik en onbeschermd moeten werken met hardnekkige, in Europa verboden pesticiden op katoenplantages voor onze kleertjes waardoor boeren ziek worden maar zich geen medische hulp kunnen veroorloven. Of de mensen en kinderen die onze, feitelijk niet zo schone, kleding maken. En de mensen die gewerkt hebben aan de voordelige frutsels en hebbedingen voor in de schoen. En nog dichterbij ; Het personeel wat uit buurlanden wordt gehaald en hier in de tuinbouw en vleesverwerking werkt, soms ook slecht gehuisvest en van alles van wordt ingehouden op het loon. Het is om moedeloos van te worden.
Van alle mensen die demonstreerden en protesteerden op grond van slavernij of het ontkennen ervan vraag ik me af in hoeverre men zich bewust, woke dus, is van deze moderne slavernij en het consumerend gedrag hierop aanpassen. Zo ook de mensen die zich hier niet mee bezig houden. Ik vrees van niet. De moderne slavernij van nu is als de boterberg in de 60er jaren. De generatie van mijn moeder en Woke een ver van haar bed item. Wel was die generatie vermoedelijk minder verspillend. Eerder boter op het brood dat op het hoofd. Want boter op ons hoofd, het plakt en kleeft op de een of andere manier op ons allemaal. De boot is net weg, de schijnheiligman achtergelaten als boter opgestapeld op ons kop en uitlopend als zwarte schmink. Weliswaar onzichtbaar. Maar niet weg te denken of weg te vegen.
Vrolijk kerstmis.
Vond je dit (h)eerlijk om te lezen. Lees ook Decemberkoorts. of Schaamte. En heus, ik heb ook wel lichter en leuker leesvoer.
Boter op je hoofd hebben – Herkomst en betekenis | Historiek
Tegendraads. Over kleren en andere stof. 